Inleiding: Waarom fittingen cruciaal zijn bij LED-verlichting
Wanneer we het hebben over LED-verlichting, denken de meeste mensen meteen aan de lamp zelf: het design, de kleurtemperatuur of de energiezuinigheid. Maar er is één onderdeel dat vaak over het hoofd wordt gezien: de fitting, ook wel lampvoet of sokkel genoemd.
De fitting bepaalt of een lamp überhaupt in een armatuur past, maar ook welke spanning en stroom er gebruikt worden, en hoe veilig de installatie is. In Nederland zijn er diverse standaarden in gebruik, van de klassieke E27 schroeffitting tot de meer gespecialiseerde GU5.3 spots of de GX53 voor meubelverlichting.
In deze complete gids bespreken we álle gangbare LED fittingen in Nederland. U leert hoe u ze herkent, welke technische specificaties belangrijk zijn, hoe u veilig vervangt en welke toepassingen het beste passen.
Lees ook: onze uitgebreide [LED Installatie Gids]
Wat zijn fittingen en sokkels?
Een fitting of lampvoet is de mechanische en elektrische verbinding tussen de lamp en het armatuur. Het zorgt dat de lamp stevig vastzit én dat de elektrische stroom veilig naar de LED-module wordt geleid.
De naamgeving van fittingen volgt internationale standaarden, waarbij letters en cijfers de vorm en afmetingen aangeven:
- E = Edison-schroeffitting (met diameter in millimeters, bijv. E27)
- GU = steekvoet met pinnen en bajonetsluiting
- G = steekvoet met pinnen (zonder bajonetsluiting)
- B = bajonetfitting (veel gebruikt in UK, minder in NL)
Overzicht: Soorten fittingen in Nederland
De belangrijkste fittingtypen die we in Nederland tegenkomen:
- E27 – de standaard huiskamerfitting
- E14 – kleine schroeffitting voor sfeerlampen
- GU10 – 230V spotverlichting
- GU5.3 (MR16) – 12V laagspanningsspots
- GX53 – platte lampen voor meubel- en kastverlichting
- G9 en G4 – steeklampen voor kleine armaturen
- B22 – bajonetfitting, minder gebruikelijk in NL
- Specials – TL-buizen (T8/T5), PL-C compact fluorescent vervangers
E27 Schroeffitting: De Klassieker
De E27 fitting is de meest gebruikte in Nederland. De “E” staat voor Edison, de uitvinder van de gloeilamp, en 27 voor de diameter van 27 mm.
Specificaties
- Spanning: 230V AC
- Vermogen: tot ca. 60W bij LED, voorheen 100W gloeilamp
- Gebruik: plafondlampen, tafellampen, staande lampen
Voordelen
- Universeel, vrijwel overal toepasbaar
- Groot aanbod in LED varianten (van warmwit tot smart lighting)
Praktisch voorbeeld
Een woonkamer hanglamp met drie E27 fittingen kan eenvoudig worden voorzien van Philips Hue E27 LED lampen. Hiermee wordt traditionele verlichting direct slim en dimbaar.
GU10 Spots: Compact en Netspanning
De GU10 fitting is dé standaard voor inbouwspots in Nederland.
Specificaties
- Spanning: 230V AC (direct op net)
- Pin-afstand: 10 mm, bajonetsluiting
- Gebruik: keuken, badkamer, accentverlichting
Installatie en veiligheid
GU10-lampen worden vaak in inbouwspots gebruikt. Belangrijk is dat de armatuur voldoende ventilatie heeft, omdat spots warmte genereren.
Aanbevolen toepassingen
- LED spots in de keuken
- Richtbare spots in de woonkamer
- Badkamerverlichting (met IP65 armaturen)
GU5.3 (MR16): Laagspanning 12V
De GU5.3 fitting, ook bekend als MR16, werkt op 12V AC of DC en wordt vaak toegepast in oudere spotinstallaties.
Specificaties
- Spanning: 12V (trafo nodig)
- Pin-afstand: 5,3 mm
- Gebruik: plafonds met trafo, tuinverlichting
Compatibiliteit
Bij vervanging van halogeenlampen door LED is de transformator vaak een probleem. Niet elke oude halogeentrafo werkt met LED. Gebruik daarom een LED-geschikte trafo of vervang de trafo mee.
GX53: Plat en Functioneel
De GX53 fitting is speciaal ontworpen voor platte lampen. Ideaal voor onderbouw in keukens of meubelverlichting.
Specificaties
- Spanning: 230V AC
- Diameter lamp: ca. 75 mm
- Gebruik: kastverlichting, keukenkastjes, vitrines
Voordeel
Het ontwerp is extreem plat (ca. 30 mm), waardoor GX53 armaturen nauwelijks ruimte innemen.
G9 en G4: Kleine Steeklampjes
Deze fittingen worden gebruikt in compacte decoratieve armaturen.
G9
- Spanning: 230V
- Gebruik: wandlampen, sierlampen
- Kenmerk: kleine steekvoet met 9 mm pinafstand
G4
- Spanning: 12V
- Gebruik: kleine spots, designverlichting
- Kenmerk: 4 mm pinafstand
B22 Bajonetfitting
Hoewel in Nederland weinig gebruikt, komt de B22 fitting (bajonetsluiting) nog voor in oude armaturen of importlampen.
Specificaties
- Spanning: 230V
- Gebruik: vooral UK en Azië
- Tip: vervang armaturen liever door E27 voor betere beschikbaarheid van LED’s.
Speciale Fittingen: TL en PL
T8 en T5 LED buizen
- Spanning: 230V met LED starter
- Gebruik: kantoor, garage, werkplaats
PL-C vervangers
- Compacte fluorescentielampen met 2- of 4-pins fitting
- LED vervangers vereisen soms aanpassing van voorschakelapparaat
Installatieprocedures en Veiligheid
Algemene richtlijnen
- Schakel altijd de netspanning uit
- Gebruik de juiste spanning (12V vs 230V)
- Controleer of de fitting schoon en onbeschadigd is
- Vermijd goedkope adapters van dubieuze kwaliteit
NEN 1010 veiligheid
In vochtige ruimtes gelden strengere eisen. Gebruik altijd armaturen met juiste IP-classificatie en eventueel laagspanning (12V) voor zones rond bad en douche.
Toepassingsgids: Welke fitting kies ik?
- Woonkamer: E27 of slimme varianten
- Keuken: GU10 of GX53 onderbouw
- Badkamer: GU10 IP65 of 12V GU5.3
- Slaapkamer: E14 sfeerverlichting
- Decoratie: G9 of G4
- Garage: T8 LED buizen
Veelvoorkomende Problemen en Oplossingen
- Lamp past niet in fitting: verkeerde type gekozen, controleer altijd maat en spanning
- LED knippert in GU5.3: oude trafo vervangen door LED-trafo
- Oververhitting GU10: gebruik armatuur met ventilatie
- Onvoldoende licht in GX53: kies een hogere lumenversie (1000 lm+)
Toekomst van Fittingstandaarden
De trend gaat richting universaliteit en slim licht.
- Steeds meer LED lampen met ingebouwde driver (plug & play)
- Standaarden zoals E27 en GU10 blijven, maar smart LED’s nemen toe
- Voor professionele toepassingen groeit DALI- en smart control integratie
FAQ – Veelgestelde Vragen
1. Welke fitting is het meest gebruikt in Nederland?
De E27 schroeffitting is veruit het populairst.
2. Zijn alle GU10 lampen geschikt voor LED?
Ja, maar kies altijd LED-specifieke modellen voor optimale prestaties.
3. Hoe weet ik of ik GU10 of GU5.3 heb?
GU10 heeft dikkere pinnen met bajonet, GU5.3 dunne rechte pinnen.
4. Kan ik halogeenlampen 1-op-1 vervangen door LED?
Ja, maar let bij GU5.3 op transformatorcompatibiliteit.
5. Zijn GX53 lampen dimbaar?
Alleen als dit expliciet staat aangegeven.
6. Zijn B22 lampen nog verkrijgbaar in Nederland?
Ja, maar beperkt. Online zijn nog LED B22 lampen te vinden.
7. Kan ik een E27 fitting vervangen door E14?
Ja, met een adapter, maar dit is niet altijd betrouwbaar.
8. Hoe herken ik een G9 fitting?
Kleine steekvoet, vaak in glazen kapjes of wandlampjes.
9. Zijn alle LED buizen geschikt voor oude TL-armaturen?
Nee, sommige vereisen aanpassing van de bedrading.
10. Kan ik een GU10 gebruiken in de badkamer?
Ja, mits het armatuur geschikt is (IP65).
11. Hoeveel vermogen kan een E27 fitting aan?
Bij LED meestal tot 60W equivalent, maar LED zelf verbruikt veel minder.
12. Wat is het verschil tussen E27 en E14?
Diameter: E27 = 27 mm, E14 = 14 mm (kleiner).
13. Kan ik 12V LED direct op 230V aansluiten?
Nee, dit beschadigt de lamp direct.
14. Welke fitting is het beste voor kastverlichting?
GX53 of LED strips.
15. Waarom knippert mijn LED spot?
Waarschijnlijk een incompatibele transformator of dimmer.
16. Zijn er smart lampen voor GU10?
Ja, bijvoorbeeld Philips Hue en Ikea Tradfri.
17. Hoe vervang ik een G4 halogeen door LED?
Controleer de trafo en kies een G4 LED van dezelfde spanning (12V).
18. Kan ik een fitting zelf vervangen?
Ja, mits u basiskennis elektriciteit hebt en de spanning uitgeschakeld is.
19. Zijn adapters tussen fittingen veilig?
Alleen van erkende merken en als tijdelijke oplossing.
20. Wat is de toekomst van lampfittingen?
Meer integratie met slimme verlichting en universele LED-oplossingen.
Conclusie: De juiste fitting kiezen
De keuze van de juiste fitting is net zo belangrijk als de lamp zelf. Of het nu gaat om de klassieke E27, een GU10 spot, of een platte GX53 voor keukenkastjes: de fitting bepaalt compatibiliteit, veiligheid en gebruiksgemak.
Door vooraf goed te kijken naar type, spanning en toepassing voorkomt u problemen én haalt u het maximale uit uw LED-verlichting.
Wilt u meteen praktische tips voor installatie? Lees onze LED Installatie Gids of neem contact op met een erkend installateur.
